گاهی اوقات با وجود خواب کافی، باز هم روز خود را با احساس خستگی و بی‌حالی آغاز می‌کنید؛ انگار بدن انرژی لازم برای ادامه زندگی روزمره را ندارد. یکی از دلایل پنهان این وضعیت می‌تواند کم‌کاری تیروئید باشد؛ اختلالی که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند و همین موضوع باعث کند شدن متابولیسم بدن می‌شود.
در چنین شرایطی، پزشکان معمولاً مصرف قرص لووتیروکسین را تجویز می‌کنند؛ دارویی که جایگزین هورمون تیروکسین می‌شود و به بدن کمک می‌کند دوباره به تعادل برسد، انرژی بازیابی شود و عملکرد طبیعی ارگان‌ها برقرار گردد.
برای آشنایی بیشتر با نحوه مصرف، دوز مناسب و عوارض احتمالی این دارو، می‌توانید راهنمای کامل را در داروخانه آنلاین دکتر همایون ذاکری مطالعه کنید. نکته مهم این است که مصرف صحیح دارو و پیگیری منظم پزشکی، کلید اصلی موفقیت در کنترل کم‌کاری تیروئید محسوب می‌شود.
فهرست مطالب
کم کاری تیروئید چیست و چرا در زنان شایع تر است؟
اگر سراغ این مقاله آماده باشید احتمالاً سؤالاتی در مورد کم کاری تیروئید داشته باشید. کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار، زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید شما به اندازه کافی هورمون تیروئید برای رفع نیازهای بدن تولید نمی‌کند. تیروئید شما یک غده کوچک و پروانه‌ای شکل در جلوی گردن شماست. این غده هورمون‌هایی تولید می‌کند که نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل می‌کنند.
لووتیروکسین؛ دارویی برای بازگرداندن انرژی و متابولیسم بدن
اگر پزشک شما برایتان قرص لووتیروکسین تجویز کرده است باید بدانید لووتیروکسین دارویی است که کم‌کاری تیروئید یا سطح پایین تیروئید در بدن شما را درمان می‌کند. این دارو با جایگزینی هورمون تیروئیدی که به طور معمول توسط بدن شما ساخته می‌شود، عمل می‌کند. هورمون تیروئید شما به پشتیبانی از متابولیسم و سطح انرژی شما کمک می‌کند.
نکات مهم قبل از مصرف قرص لووتیروکسین
تصور کنید پزشکتان برای شما لووتیروکسین تجویز کرده است قبل از مصرف در تصمیم گیری برای استفاده از یک دارو، خطرات مصرف دارو باید در مقابل فواید آن سنجیده شود. این تصمیمی است که شما و پزشکتان خواهید گرفت. برای این دارو، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:
حساسیت‌ها و آلرژی‌ها
اگر تا به حال واکنش غیرمعمول یا آلرژیک به این دارو یا هر داروی دیگری داشته‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر انواع دیگری از آلرژی مانند غذاها، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. برای محصولات بدون نسخه، برچسب یا مواد تشکیل دهنده بسته را با دقت بخوانید.
مصرف لووتیروکسین در کودکان
مطالعات مناسب انجام شده تا به امروز، مشکلات خاص کودکان را که مفید بودن لووتیروکسین را در کودکان محدود کند، نشان نداده است. با این حال، پزشک فرزند شما در طول 2 هفته اول درمان، فرزند شما را از نظر مشکلات قلبی از نزدیک معاینه خواهد کرد.
مصرف لووتیروکسین در سالمندان
مطالعات مناسب انجام شده تا به امروز، مشکلات خاص سالمندان را که مفید بودن لووتیروکسین را در سالمندان محدود کند، نشان نداده است. با این حال، بیماران مسن بیشتر در معرض مشکلات قلبی یا عروقی مرتبط با سن هستند، که ممکن است نیاز به احتیاط و تنظیم دوز برای بیمارانی که لووتیروکسین دریافت می‌کنند، داشته باشد.
مصرف لووتیروکسین در دوران شیردهی
اگر به تازگی مادر شده اید و نگران نوزادتان هستید باید بدانید مطالعات انجام شده روی زنان نشان می‌دهد که مصرف این دارو در دوران شیردهی، خطر کمی برای نوزادان دارد.
نحوه صحیح مصرف قرص لووتیروکسین؛ از زمان مصرف تا محدودیت‌های غذایی
احتمالاً زمانی که از مصرف این دارو خسته شدید برایتان سؤال شود که تا چه زمانی باید این دارو را مصرف کنید. این دارو باید تا آخر عمر شما یا فرزندتان مصرف شود. بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را قطع نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید. ممکن است لازم باشد این دارو را به مدت ۴ تا ۸ هفته مصرف کنید تا علائم شما شروع به بهبود کنند.
کپسول یا قرص را صبح‌ها با معده خالی، حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خوردن صبحانه مصرف کنید.
کپسول را به طور کامل ببلعید. آن را خرد، نجوید یا خرد نکنید
اگر فرزند شما قادر به بلعیدن قرص نیست، می‌توانید آن را خرد کرده و در ۱ تا ۲ قاشق چایخوری (۵ تا ۱۰ میلی‌لیتر) آب مخلوط کنید. مخلوط را فوراً با استفاده از قاشق یا قطره‌چکان به او بدهید. قرص را با هیچ مایع دیگری به جز آب مخلوط نکنید. مخلوط را برای استفاده‌های بعدی نگهداری نکنید.
اگر از مایع خوراکی استفاده می‌کنید:
بهتر است بدانید که این دارو را صبح‌ها با معده خالی، حداقل ۱۵ دقیقه قبل از خوردن صبحانه مصرف کنید.
این دارو را می‌توان با آب مخلوط کرد یا مستقیماً در دهان ریخت. اگر با آب مخلوط شده است، محتویات یک آمپول تک دوز را داخل یک لیوان یا فنجان حاوی آب بریزید. هم بزنید و بلافاصله بنوشید. مقداری آب به لیوان یا فنجان اضافه کنید و آب را بنوشید. این کار به خارج شدن تمام دارو از لیوان یا فنجان کمک می‌کند. این دارو را با هیچ مایع دیگری به جز آب مخلوط نکنید. مخلوط را برای استفاده بعدی نگهداری نکنید.
اگر بدون آب مصرف شود، دارو را مستقیماً داخل دهان یا داخل قاشق بریزید و فوراً آن را ببلعید.
آرد سویا (شیر خشک) یا گردو ممکن است جذب این دارو را از بدن شما کاهش دهند. ممکن است مجبور شوید این دارو را در زمان متفاوتی از روز نسبت به زمانی که این غذاها را می‌خورید، مصرف کنید. اگر نگرانی دارید، در این مورد با پزشک خود بیشتر صحبت کنید.
به یاد داشته باشید که در هنگام استفاده از این دارو، گریپ فروت یا آب گریپ فروت نخورید.
دوز مصرفی لووتیروکسین در کودکان، بزرگسالان و سالمندان
مصرف داروی لووتیروکسین باید همیشه زیر نظر پزشک و بر اساس شرایط فردی تنظیم شود، زیرا نیاز هر فرد به این هورمون متفاوت است. عواملی مانند سن، وزن، شدت کم‌کاری تیروئید و وضعیت عمومی سلامت در تعیین مقدار دارو نقش دارند. در ادامه به دوزهای متداول برای گروه‌های مختلف سنی اشاره می‌کنیم:
کودکان
نوزادان (۰ تا ۳ ماهه): به دلیل اهمیت بالای هورمون تیروئید در رشد مغزی و جسمی نوزاد، معمولاً دوز مصرفی بالاتر است و حدود ۱۰ تا ۱۵ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز تجویز می‌شود.
کودکان ۳ ماه تا ۱۲ سال: دوز مصرفی بین ۴ تا ۶ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز متغیر است.
کودکان بالای ۱۲ سال (با رشد کامل): دوز به حدود ۲ تا ۳ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز کاهش پیدا می‌کند.
نکتهٔ مهم
در کودکان، تنظیم درست دوز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا هم کمبود و هم مصرف بیش از حد می‌تواند رشد جسمی و ذهنی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
بزرگسالان
دوز معمول برای بزرگسالان با کم‌کاری تیروئید حدود ۱.۶ تا ۱.۷ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است.
این مقدار می‌تواند بسته به شدت بیماری، وزن فرد و نتایج آزمایش‌های خون تغییر داده شود.
برای شروع درمان، پزشک معمولاً از دوز پایین‌تر آغاز کرده و به‌تدریج میزان دارو را افزایش می‌دهد تا سطح هورمون تیروئید به حالت طبیعی برگردد.
سالمندان
در بیماران مسن، به‌ویژه آن‌هایی که مشکلات قلبی یا عروقی دارند، باید دوز مصرفی با احتیاط بیشتری تنظیم شود.
معمولاً درمان با دوز پایین (مثلاً ۲۵ تا ۵۰ میکروگرم در روز) شروع می‌شود و سپس به‌تدریج بر اساس آزمایش‌ها افزایش می‌یابد.
دلیل این احتیاط، حساسیت بیشتر قلب و سیستم گردش خون سالمندان به هورمون تیروئید است.
عوارض جانبی قرص لووتیروکسین
عوارض شایع (در صورت مصرف بیش از حد یا حساسیت به دارو)
- تپش قلب یا ضربان قلب سریع
- تعریق بیش از حد
- بی‌قراری، اضطراب یا عصبانیت
- لرزش دست‌ها
- کاهش وزن ناگهانی
- بی‌خوابی
- ریزش مو (به‌ویژه در ماه‌های اول مصرف)
- افزایش اشتها
عوارض گوارشی
- اسهال یا ناراحتی معده
- تهوع یا استفراغ
عوارض جدی‌تر (نیاز به مراجعه فوری به پزشک)
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس
- تپش قلب شدید یا نامنظم
- سردردهای مداوم یا غیرمعمول
- گرفتگی یا ضعف شدید عضلات
- تغییرات خلقی شدید (مثل افسردگی یا عصبانیت شدید)
- تشنج (بسیار نادر)
موارد مهم احتیاط و ممنوعیت مصرف لووتیروکسین
قبل از شروع مصرف قرص لووتیروکسین، لازم است برخی شرایط جسمی و سوابق پزشکی خود را با پزشک در میان بگذارید. در برخی موارد مصرف این دارو نیاز به احتیاط ویژه دارد و در برخی شرایط هم ممکن است به‌طور کامل ممنوع باشد.
شرایطی که نیاز به احتیاط دارند:
بیماری‌های قلبی یا عروقی: افرادی که دچار نارسایی قلبی، فشار خون بالا یا آریتمی قلبی هستند، باید تحت نظر پزشک و با دوزهای بسیار دقیق دارو مصرف کنند.
پوکی استخوان: مصرف طولانی‌مدت لووتیروکسین در دوزهای بالا می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
دیابت: این دارو ممکن است سطح قند خون را تغییر دهد و نیاز به تنظیم داروهای دیابتی داشته باشد.
مشکلات غدد فوق کلیوی (آدرنال): قبل از شروع درمان باید این مشکلات کنترل شوند، در غیر این صورت مصرف لووتیروکسین می‌تواند خطرناک باشد.
شرایطی که مصرف دارو ممنوع است:
حساسیت دارویی: افرادی که به لووتیروکسین یا ترکیبات آن واکنش آلرژیک شدید داشته‌اند، نباید از این دارو استفاده کنند.
تیرتوکسیکوز کنترل‌نشده (پرکاری تیروئید): در این شرایط بدن به‌طور طبیعی بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند و مصرف لووتیروکسین می‌تواند وضعیت را وخیم‌تر کند.
بیماران بعد از سکته قلبی یا مشکلات حاد قلبی: مصرف دارو در این شرایط نیازمند احتیاط بسیار زیاد و اغلب ممنوع است.
نتیجه گیری
قرص لووتیروکسین دارویی مؤثر برای درمان کم‌کاری تیروئید است و اگر به شکل صحیح مصرف شود، می‌تواند تعادل هورمونی بدن را حفظ کرده و بسیاری از علائم ناخوشایند این بیماری را کاهش دهد. اما نکته بسیار مهم این است که هرگز بدون اجازه پزشک دوز دارو را تغییر ندهید یا مصرف آن را قطع نکنید. استفاده خودسرانه می‌تواند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشد. همچنین، دارو باید در جای خشک و خنک، دور از نور مستقیم و دور از دسترس کودکان نگهداری شود. پیگیری منظم آزمایش‌ها و مشاوره با پزشک، مسیر درمان را ایمن‌تر و اثربخش‌تر می‌کند.
سوالات متداول
۱. آیا قرص لووتیروکسین باید حتماً صبح ناشتا مصرف شود؟
بله، بهترین زمان مصرف صبح ناشتا و حدود نیم ساعت قبل از صبحانه است تا جذب دارو کامل‌تر انجام شود.
۲. آیا مصرف قهوه یا لبنیات بعد از خوردن لووتیروکسین مشکلی ایجاد می‌کند؟
بله، قهوه و لبنیات می‌توانند جذب دارو را کاهش دهند. بهتر است مصرف آن‌ها را حداقل ۳ تا ۴ ساعت بعد از خوردن دارو انجام دهید.
۳. آیا ممکن است مصرف لووتیروکسین باعث لاغری شود؟
این دارو به خودی خود لاغرکننده نیست، اما با تنظیم سطح هورمون تیروئید، سوخت‌وساز بدن به حالت طبیعی برمی‌گردد و همین موضوع می‌تواند به کاهش وزن در افراد با کم‌کاری تیروئید کمک کند.